آذربايجانلى قوشوقچو و يازار٬ تورك خالق قهرمانى٬ مرضيه احمدي اسكوئي ١٣٥٣-١٣٢٤ (١٩٧٤-١٩٤٥)

مرضييه اوسكويى بير يازار٬ بير شاعير٬ بير اؤيره تمن (موعلليم)٬ بير قادين٬ بير امكچى٬ بير ايدئآليست٬ بير اينقيلابچى٬ بير خالق قهرمانىدير!

تورك خالقينين يئتيشديردييى بو آرى اوره كلى (پاكدل)٬ آيدين دوشونجه لى؛ خالقى٬ يوردو و آناديلينه دريندن باغلى اولان گؤزه ل اينسان٬ تك كلمه ده آذربايجان´ين اوزو آغى و باش اوجاليغيدير. او٬ خالقينين آزادليغى يولوندا گنج جانينى بئله اسيرگه مه ين سئويملى٬ نيسگيللى٬ شهيد قيزيدير. او "من يازارليقلا ياشاماق ايسته ميره م٬ ناغيللاريمى ياشاميملا يازماق ايسته ييره م " ديييردى و بونو دا قلمى ايله٬ ياشامى ايله دوغرولادى. مرضييه´نين هم قارا داوات٬ هميده آل قانى ايله يازديقلارى٬ خالقيميزدا اونا قارشى سونسوز بير سايغينليق قازانديرميش٬ آنىسي (خاطيره سي) و سئوگىسينى اوره كلرده و بئيينلرده منگيه شميشدير (ابدىله شميشدير).

بوگون مرضييه´نين مزارى٬ تورك خالقي و آذربايجانين باشقا شهيد دوشموش اؤولادلارى بهروز دهقانى٬ عليرضا نابدل٬ كرامت الله دانشيان٬ بيژن جزنى٬عبد مناف فلكى٬ محمد حنيف نژاد٬ سعيد محسن٬ اصغر عرب هريسى٬محمد بازرگانى٬ على باكرى٬ جعفر اردبيلى٬ احمد جليل افشار٬ حبيب برادران خسروشاهى ..... ايله بيرليكده تئهران´ين بهشت زهرا قبريستانليغىنين ٣٣ ونجو قطعه سينده٬ بو قهرمانلارا هئچ بير شكيلده ياراشمايان ييخيق و باخيمسيز٬ اوتانج وئريچى بير دورومدا بيراخيلميشدير. بو تورك خالقى و آذربايجان´ين شهيد اوغول و قيزلاري و مزارلارى ايله علاقه لى مساله لرده -بونلارا فارس گوروهلار صاحيب چيخسا دا - تورك خالقى و آذربايجانلى قوروم-آيدينلارى٬ باشقا چوخلو مووضوعدا اولدوغو كيمى٬ چوخ تاسسوفله تمامى ايله غفلت و لاقئيدليك ايچينده ديرلر. بو عزيز خالق شهيدلرينين هامىسينين اؤزلرينه ده٬ قبيرلرينه ده صاحيب چيخيلماسى -دونيا گؤروشلرى و سيياسى مشىلرينه باخمادان- تورك خالقى و آذربايجان قورولوش-درنكلرينين ميللى بورجو و اينسانى وظيفه سىدير. بونلار تورك خالقى و آذربايجان´ين تاريخى٬ تاريخى ديه رلرىديرلر؛ بونلار بيزيم دونه نيميز٬ بوگونوموز و يارينيميزديرلار! تاريخى اولمايان٬ تاريخى اولوب دا اونو بيلمه ين٬ تاريخى ديه رلرينى قورومايان٬ اونلارى قورويانمايان بير خالق٬ يوخ اولماغا محكومدور. بوندان آرتيق گئج قالينمامالى!!!

ياشامى: مرضييه احمدى اوسكويى٬ ١٣٢٤گونش ايلينده٬ تبريزين ياخينليغيندا يئرله شن٬ آذربايجانين كيچيك شهرلريندن اوسكودا٬ اورتا حاللى اكينچى بير عاييله نين اوشاغى اولاراق دونيايا گلدى. اوشاقليق چاغيندان آتاسينين يانيندا تارلالاردا ايشله مه باشلادى و ائله لاپ بو كيچيك ياشلاريندان يوخسول كندلىلرين آجى و چيله لرىيله٬ درد و اوزونتو دولو ياشاملارىيلا تانيش اولدو. مرضيه ايلك اوخولو قورتاراندان سونرا ليسه يه داوام ائتدى. تحصيلينين بو دؤنه مينده٬ كيتاب اوخوماغا ماراق بسله ييب گئتديكجه اوخوماغا قارشى بيله سينده آشيرى و درين بير سئوگى اولوشدو. بو ايللر٬ مرضييه نين ايجتيماعى سورونلار حاققيندا داها بيليگلى اولان اينسانلارلا تانيشما و سيياسى مساله لره آرتاراق تسللوط تاپما ايللرىدير.

ليسه نين ايلك دؤوره سينى قورتارينجا٬ تبريزين "دانشسراى مقدماتى"سينه گيردى و بورايا گيرمكله ده سول و ماركسيسم ادبيياتى ايله تانيش اولدو. "مقدماتى دانشسرا"دا ايكى ايلليك بير تحصيلدن سونرا معلليم اولاراق ايشه آلينيب اوسكونون ايلك اوخوللاريندا اؤيره تمن لييه گؤنده ريلدى. مرضيه اوچ ايلليك اؤيره تمن ليك ياشامي و اوشاقلار و عاييله لرى ايله قوردوغو گل گئت و ياخين باغلار سونوجوندا٬ اونلارين چيله لرى و آغير ياشام شرطلرى ايله داها دا ياخيندان٬ داها دا كؤكلو بيچيمده تانيش اولما فورصتىنى الده ائتدى. اوچ ايل معلليمليين آرديندا٬ ليسه ديپلومونو آلماغا موفق اولان مرضييه٬ تبريز بيلىيوردونا گيردى. يونيوئرسيته ده ايكن٬ عئينى زاماندا اؤيره تمنليك و اوشاقلارا درس وئرمه يه ده داوام ائتدى. ١٣٤٥ ايلينده آغير مالى قوشول و سيخينتيلار نده نى ايله٬ تئهرانين "دانشسراى عالى سپاه دانش "ينه گيرمه يه مجبور اولدو. بوندان سونرا تئز تئز ورامينين تورك و فارس كندلرينده گزينمه يه٬ كند مدرسه لرينه اوغراماغا و كندلى اوشاقلار اوچون كيتاب ائولرى ياراتماغا باشلادى.

مرضييه اونيوئرسيته ده ايكن٬ فععال شكيلده سياسى-صينفى فعالييتلر و اؤيره نچى ائعتيصابلارينين چوخونا قاتيليردى. ١٣٤٩ ايسفند آيى اؤيره نچى ائعتيصابلارينى ياراتماقدا ايسه اؤزو٬ بؤيوك بير رول اوينادى. و بو اوزدن ساواك- خالق دوشمنى شاه رئژيمينين سياسى پوليسى - طرفيندن تاتينيب ايزله نمه يه آليندى. بونا رغمن اؤيره نچىلر آراسيندا بؤيوك سايغينليغا صاحيب اولدوغو و گله جك ائعتيصابلارين قورخوسوندان٬ مامورلار مرضييه نين ياخالانماسيندان واز گئچديلر. ١٣٥٠ ايلين خورداد آييندا "عالى دانيشسرا"نين تعطيله گيرمه سى ايله همين آيدا مرضييه ساواك طرفيندن توتوقلاندى. اوزون بير سوروشدورمادان سونرا بيراخيلدىيسا دا٬ سياسى فعالييتلرينى قيسيتلاماق مقصدى ايله اوسكو شهرينه سورگونه گؤنده ريلدى. اوسكوده ايكن بير ياندان ادبى يازىلار يازير٬ اؤته ياندان ليسه اؤيره نچىلرىنين سياسى بيلگيلرينى آرتيرماغا چاليشيردى. آمما قيسسا بير موددتدن سونرا٬ داها فرقلى و گئنيش فعالييتلره يؤنه ليب٬ ١٣٥١ ده تئهرانا گئده رك نئچه يولداشى ايله بيرليكده ماركسيست بير گوروه اولوشدوردو. ١٣٥٢ ده "خالقين فدايى چئريكلرى هؤرگوتو" (خ.ف.چ.ه.) ايله تماسا گئچيب اونلارين جرگه سينه قوشولان مرضييه٬ بوندان سونرا خالقينين ميللى آزادليغى و ازيلميشلرين٬ يوخسوللارين قورتولوشو اوغروندا فارس شووئنيسمى٬ پهلوى ظولمو و امپئريياليسم تسللوطونا قارشى قاتيلديغى سيلاحلى موباريزه ده فععال شكيلده ايشتيراك ائديب ان سون دا گيزلى ياشاما گئچدى.

آشاغىدا بو گؤزه ل اينسانين اؤلومسوز آنىسينا٬ يئددى توركجه شئعرىنى سونورام

خيرداجا, ايشجه آرخيديم

رفيق شهيد مرضيه احمداسكوئي
مرضيه احمدي اسكوئي در سال 1324 در خانواده اي كشاورز در شهر كوچك اسكو در نزديكي تبريز-آذربايجان تولد يافت. چون در دوران كودكي در مزرعه پدر خود كار ميكرد تا حدي با غم ها، دردها و رنج ها و محروميت هاي روستائيان فقير آشنا گرديد. پس از پايان تحصيل دوره ابتدائي به دبيرستان رفت ، در اين دوره از تحصيل بود كه به مطالعه كتاب علاقمند و با عده اي از مردم آگاه در مسائل اجتماعي آشنا گشت و بمسائل سياسي تا حدي تسلط يافت. پس از پايان رسانيدن دوره اول متوسطه وارد دانشسراي مقدماتي گرديد و چون دوره دو ساله آنرا به پايان رسانيد بعنوان معلم استخدام و به اسكو-آذربايجان اعزام گرديد.
پس از سه سال معلمي و آشنائي با زندگي فقيرانه روستائيان به اخذ ديپلم متوسطه نائل شد و آنگاه وارد دانشگاه تبريز گرديد، ولي همچنان به تدريس و آموزگاري مشغول بود تا اينكه بواسطه وضع نابسامان مالي مجبور شد وارد دانشسراي عالي سپاه دانش گردد. از اين زمان به روستاها و مدارس ورامين رفت و آمد داشت و با مردم روستائي آشنائي بيشتري يافت و براي كودكان و مدرسه هاي روستائي كتابخانه ايجاد مي نمود. 
در فعاليت هاي سياسي صنفي دانشجوئي و براه انداختن اعتصاب در اسفند ماه 1349 سهمي عمده داشت از اينرو مورد شناسائي دژخيمان رژيم قرار گرفت، اما چون در ميان دانشجويان از احترام فراواني برخوردار بود، ماموران از ترس اعتصابات بعدي موقتاً از دستگيري مرضيه اسكوئي خودداري كردند تا اينكه در خرداد ماه 1350 با شروع تعطيلي دانشسراي عالي وي را توقيف و پس از بازجوئي هاي بسيار آزاد نمودند و براي محدود ساختن فعاليت هاي سياسي وي را به اسكو فرستادند. در اسكو آگاهي هاي سياسي دانش آموزان دبيرستاني را بالا برد، اما ديري نگذشت كه به فعاليت هاي زيادتري دست زده، عازم تهران گرديد و به حملات مسلحانه دست ميزد و زندگي مخفي را بخاطر مبارزات خلقي خود برگزيد و در جنبش مسلحانه آزادي بخش خلق سرسختانه ميكوشيد.
مرضيه احمدي اسكوئي پس از مبارزات فراوان در روز ششم ارديبهشت ماه 1354 دليرانه با مزدوران دژخيم رژيم جنگيد و قهرمانانه شهيد شد. 
مرضيه اسكوئي چريك فدائي خلق از استعداد نويسندگي و شاعري برخوردار بود و در مضامين آثار خود قصه زندگي محنت زاي توده هاي رنجبر را بيان كرده بود، با اينحال مرضيه اسكوئي همواره مي گفت :" من نمي خواهم با نويسندگي زندگي كنم بلكه ميخواهم قصه هايم را با زندگيم بنويسم.