حال روز دو درياچه متفاوت با فاصله 140 كيلومتر از هم :فستيوال فلامينگوها در وان، فستيوال نمك در اروميه

اروميه در ايران است و وان در تركيه، درياچه اروميه گرفتار قحط‌سالي و نمك است، اما درياچه وان در حال و هواي ميزباني از هزاران فلامينگو و ديگر پرندگان مهاجري است كه از شمال آفريقا آمده‌اند. وان نه مشكل كم‌آبي دارد و نه بر ساحلش رنگ سفيد مرگ، رنگ شوره‌زارهاي نمك پاشيده شده. عكس‌هاي ماهواره‌اي هم گوياي همين تفاوت است، رنگ اروميه به سفيدي و زردي مي‌زند اما وان آبي، عميق و سرخوش است. تفاوت در چيست؟ اين دو درياچه را دوقلوهايي مي‌دانند كه تغيير و تحولات جغرافيايي زمين در طول هزاران سال از هم جدا كرده؛ وضعيت اكولوژيكي و آب و هوايي مناطقي كه اين دو در آن قرار گرفته‌اند هم با هم تفاوت چنداني ندارد. اگرچه مسوولان ايراني براي خشكي و كم‌آبي اروميه خشكسالي و كم‌بارشي را بهانه مي‌كنند اما همتايان ترك‌شان هيچ دغدغه‌اي از اين لحاظ ندارند، گو آنكه از خشكسالي و خساست ابرها در 147كيلومتر آن‌سوتر خبري نيست.

درياچه اروميه ايران اين روزها دليل اشك و ناله و اعتراض هزاران ايراني شده است اما درياچه وان در تركيه موجب شادي ترك‌هاست؛ چراكه هر ساله هزاران‌هزار گردشگر داخلي و خارجي رنج سفر بر خود هموار مي‌كنند تا در سواحل زيباي وان آرام گيرند و تن‌شان را به آب‌هاي شور و درمانگر وان بسپارند. از همين راه هم دلارهاي سبزي است كه به جيب‌شان مي‌رود، پس چرا غمگين باشند. چه شد كه قل ايراني به اين روز مبتلاست و قل ترك سر‌حال، آبي و آرام است. درياچه وان، بزرگ‌ترين درياچه تركيه بين دو استان وان و بيتليس قرار دارد. شهر تاريخي و توريستي وان نيز در ساحل شرقي اين درياچه واقع است؛ شهري كه تاريخ و توريسمش را همه و همه مديون همين درياچه است. در دو سال اخير، دولت تركيه براي پاكسازي و تصفيه آب درياچه وان مخصوصا در سواحل، مبلغ 60ميليون دلار هزينه كرده است و وام‌هاي بلاعوض جهت توسعه گردشگري در ساحل درياچه وان به سرمايه‌گذاران صنعت گردشگري پرداخت كرده و مي‌كند. نتيجه اين اقدامات و محافظت هميشگي ترك‌ها از درياچه‌شان وضعيتي است كه اين روزها وان دارد. درياچه وان 120كيلومتر طول دارد و 80كيلومتر عرض، مساحتش هم سه‌هزار و 713كيلومتر مربع است، نوع آب آن هم شبيه درياچه اروميه نمكدار و سودالي است و درصد نمك آبش 19درصد است. چهار جزيره در وان وجود دارد. به لحاظ گونه‌هاي جانوران درياچه وان وضع به مراتب بهتري از اروميه دارد. تعداد 103نوع فيتوپلانگتن و 36گونه زئوپلانگتن در درياچه وجود دارد، علاوه بر اين يك گونه ماهي نيز ساكن آب اين درياچه است. آب آن از جويبارهايي كه از كوه‌ها سرازير هستيد، تامين مي‌شود. شش رودخانه Karasu, Hoşap, Güzelsu, Bendimahi, Zilan , Yeniköprü به درياچه وان مي‌ريزند و آن را سيراب مي‌كنند. آب درياچه خروجي ندارد. وان يكي از بزرگ‌ترين درياچه‌هاي بدون خروجي (endorheic) جهان است كه خروجي اصلي از حوضه آن توسط گدازه‌هاي آتشفشاني باستاني مسدود شده است. آب درياچه به شدت قليايي (pH برابر 7/9- 8/9) و سرشار از كربنات ‌سديم و ديگر تركيباتي از اين دست است كه توسط تبخير استخراج شده و به عنوان مواد شوينده مورد استفاده قرار مي‌گيرد. سطح آب درياچه وان در طول سال‌ها تغييرات چشمگيري را به خود ديده است. براساس تحقيقات انجام‌گرفته و نشانه‌هاي موجود بالاترين سطحي كه تاكنون آب درياچه به خود ديده است مربوط به 18هزار سال قبل و در طول آخرين عصر يخبندان بود. در آن زمان ارتفاع آب درياچه به 72متر بالاتر از سطح كنوني رسيده بود. 9هزار و 500سال پيش نيز سطح آب به 300متر پايين‌تر از سطح امروزي‌اش رسيده بود. اين افزايش و كاهش تنها به زمان‌هاي دور گذشته خلاصه نمي‌شود. براساس محاسبات انجام‌شده سطح درياچه در سال 1990، حداقل سه متر افزايش يافت كه به غرق شدن زمين‌هاي كشاورزي حاشيه آن منجر شد، البته اين مساله در يك بازه زماني كوتاه‌مدت رخ داد و آب پس از چندي دوباره عقب نشست. آب اين درياچه در يك بازه زماني 10ساله قبل از سال 2004 ميلادي دوباره بالا رفت و دو متر فراتر از سطح پيشين خود قرار گرفت. سرتاسر سواحل و اطراف درياچه وان توسط مزارع غلات و باغ‌هاي ميوه احاطه شده و همين مساله بر زيبايي‌هاي اين درياچه افزوده است. براساس شواهد موجود هيچ خطري موجوديت اين درياچه شور را تهديد نمي‌كند و منابع آب تغذيه‌كننده آن نيز مشكل خاصي ندارند. وضع درياچه چندان مساعد است كه هنوز هم فلامينگوهاي مهاجر شمال آفريقا خود را به آب‌هاي آبي‌رنگ اين درياچه مي‌رسانند و همين مساله بر جذابيت‌هاي آن افزوده است، استراحت‌گاه اصلي فلامينگوها البته تكه‌اي جداافتاده از وان در شرق آن است درياچه‌اي كوچك به نام «درياچه ارچه‌ك». حتي اين درياچه كوچك هم هيچ مشكلي از لحاظ منابع آبي ندارد.

18سپتامبر دومين فستيوال فلامينگوها در اين محل برگزار مي‌شود. درياچه ارچه‌ك در 25كيلومتري شهر وان قرار دارد و يكي از مهم‌ترين حوضه‌هاي آبي درياچه وان است كه هرساله ميزبان ميليون‌ها فلامينگو مهاجر است. بيشتر فلامينگوهاي مهاجر درياچه ارچه‌ك از نواحي ايران به اين منطقه سرازير مي‌شوند. اين دومين سالي است كه استانداري و جمعي از دوستداران محيط‌زيست و طبيعت تركيه، فستيوال فلامينگوها را در اين درياچه برگزار مي‌كنند. چند روز پيش طي كنفرانس و جلسه‌اي كه بسياري از مقامات دولتي، اكولوژيكي، محيط‌زيستي و توريستي در آن حضور داشتند، برنامه‌هاي اين فستيوال و اهداف برگزاري آن بازگو شد و مورد بحث قرار گرفت. براي تماشا، آشنايي و فرهنگسازي تركيه، اتوبوس‌هايي از بسياري از شهرها مردم را به اين فستيوال منتقل خواهند كرد. هزينه‌هاي حمل و نقل به صورت رايگان و از طرف سازمان‌هاي توريستي و دوستداران محيط‌زيست تامين مي‌شود. يكي از نكات جالب توجه در باره اين درياچه اين است كه وان خط‌آهن استانبول- تهران را كه در سال 1970 احداث شده است، قطع مي‌كند و واگن‌ها به وسيله كشتي از ساحل وان در آن سو و به ساحل تاتوان و برعكس انتقال مي‌يابند. اين در حالي است كه چند سال پيش در اين سو روي درياچه نيمه‌جان اروميه پلي افتتاح شد و شمال و جنوب آن را به دو نيم تقسيم كرد كه بسياري بر اين باورند همين مساله از اصلي‌ترين عوامل تشديد بحران در اروميه بوده است. درياچه اروميه، بزرگ‌ترين درياچه داخلي ايران و دومين درياچه آب‌شور دنياست. آب اين درياچه بسيار شور بوده و عمدتا از هفت رودخانه زرينه‌رود، سيمينه‌رود، گادر، باراندوز، شهرچاي، نازلو و زولا تغذيه مي‌شود. درياچه اروميه بزرگ‌ترين آبگير دايمي آسياي غربي است كه در شمال‌غرب فلات ايران قرار گرفته‌. پارك ملي درياچه اروميه پس از مرداب انزلي از جالب‌ترين و نغزترين زيستگاه‌هاي طبيعي جانوران در ايران به‌شمار مي‌رود. در حال حاضر ۲۷گونه پستاندار، ۲۱۲گونه پرنده، ۴۱گونه خزنده، هفت‌گونه دوزيست و ۲۶گونه ماهي، حيات‌وحش اين درياچه را تشكيل داده‌اند. آب درياچه اروميه بسيار شور و ميزان نمك محلول در آن دو برابر اقيانوس‌هاست. به اين دليل، هيچ ماهي و نرم‌تني به جز گونه‌هايي از سخت‌پوستان در آن زندگي نمي‌كنند و آب آن هيچ‌وقت يخ نمي‌زند. شناكنندگان نيز مي‌توانند روي آب آن شناور بمانند. با اين حال اين درياچه در خطر خشك شدن كامل قرار دارد و طي ۱۳سال گذشته، شش‌متر كاهش سطح داشته ‌است. اختصاص ۹۰درصد منابع آبي منطقه به بخش كشاورزي، تبخير زياد در پي گرم شدن هوا و برداشت غيرمجاز از آب‌هاي زيرزميني در پي حفر چاه، از دلايل خشك شدن اين درياچه است. كارشناسان مي‌گويند در صورت خشك شدن اين درياچه هواي معتدل منطقه تبديل به هواي گرمسيري با بادهاي نمكي خواهد شد و زيست‌بوم منطقه را تغيير خواهد داد.

سلام
من آتروپاتنا (TTOTT) و يولداشم ايكيميز بير يرده بو وبلاگي يازروخ اينشالاه بو وبلاگي بيه نسيز
بو وبلاگ آذربايجان اوچون يازلر و آيري هدفي يوخدو
آذربايجان اوياخدي و اوياخ دا قالاجاخ
ياشاسين آذربايجان/ياشاسين ايران/ياشاسين تيراختور/ياشاسين تورك ميلتي